KEMBANG KANG MEKAR ING KETIGA AKING

’’JENENGKU Bonapid. O­mahku pucuk gu­nung cedhak langit. Dalane munggah-mudhun na­sak alas jurang gupit. Bayang­na! Angger rendhenge teka dalan-dalan ing kampungku dadi akeh jenange kaya ba­kale rotimu. Kabeh katon ijo royo-royo. Ning ya kuwi. Yen ketiga kaya ngene iki a­las lan gunung-gunung kang ngupeng kampungku dadi gundhul tholo-tholo. Dikepeti dening angin kang teka saka pesisir kidul.’’

’’Omah sampeyan cedhak pesisir? Ngendi kuwi?’’

’’Nggalek! Ning saka ku­thane isih seket kilometer dohe!’’

’’Oooo. . . wong Nggalek; hhhmmmnnnzzztttzsm.’’

’’Aku ngerti, batinmu mbacutake: . . . panganane se­ga gaplek, rupane elek, am­bune kaya telek. Ah, kuwi pa­rikan kuna. Angger uwong bi­sa. Nanging, yen parikan kuwi metu saka lambemu, ing njero kupingku mesthi dadi tembang kang wis kesuwen olehku ngangeni.’’

’’Gaplek…..? Apa kuwi?’’

’’Singkong!! Lan durung karuan yen rotimu luwih e­nak tinimbang kangkongku.’’

Panase kaya bakal ngobong jagad. Wong-wong pa­ting sliwer. Ora ana kang ora adus kringet. Upama ana, pangonane mesthi mumpet; lan ora tau ngelak utawa nge­lih senajan awake ora metu kringete. Kamangka mesthine, kringete dhewe luwih e­nak tinimbang apa wae. Aku lan dheweke isih enak-enak lungguhan wae. Ethok-ethok, wong satemene ora enak merga panase. Panase srengenge. Panas ing endi-endi.

Panas! Lan ora ana kang bisa ngayomi. Senajan ing nje­ro omah pisan, mesthi ora betah sumuke, yen ora ana ase-ne. Kamangka yen ing njero kamar kang ana ase-ne aku malah gampang masuk angin. Maklum wae, wong ndesa! Jane ya tau urip neng kutha, najan mung se­dhela, neng Malang kana. Ning ra nganti kenal kang je­nenge ase kuwi, wong ha­wane alam wae adheme wis ra jamak. Kosok balen, yen karo Surabaya iki!

Wong-wong terus pating sliwer sangisore langit kang nganti kaya leder merga pa­nase. Padha repot karo urus­ane dhewe-dhewe. Srikutan wae tanganku ngusapi kri­nget kang dleweran turut pi­pi. Embuh yen kecampuran eluh. Ning, babarpisan aku o­ra rumangsa nangis.

’’Panas?’’ pitakone.

’’Papas!’’

Dheweke ngguyu. ’’Iki a­dhem,’’ aloke, kamangka dhewek­e ya kringeten. ’’Ndhuk kene gak ana maneh kang luwih adhem timbangane iki.’’

’’Yen rendheng?! Yen u­sum udan?!’’

’’Malah luwih panas. Lu­wih sumuk. Ya iki Surabaya. Kang panas, lan saya panas. Yen adhem. . . rak dudu Su­rabaya!’’

’’Ah, tenane!!’’

’’Ah, kandhani kok!!’’

’’Yen ngono aku bali mu­lih wae. Nyang ndesa; hawa­ne seger.’’

’’???’’

’’Neng kene ora betah pa­nase!’’

’’Iya. Kuwi aku wis nger­ti. Ning, angin apa kang maune nggawa sampeyan nganti teka kutha iki?’’

’’Ah, saiki isih angel nggon ku mangsuli pitakon kaya ago no kuwi. Nadyan wis awan. Nadyan srengenge wis neng ndhuwur mbun-mbunan.’’

’’Kamangka neng desa sampeyan kuwi, mesthine, ma­nut crita kang nate tak ru­ngu lan kang wis kebacut takpercaya, kahanane tansah ayem tentrem. Sapa wae bisa mangan saka wulu-wetune bumi kang tansah kejaga kasuburane. Neng kene, yen ora duwe dhuwit kudu trima kali­ren.’’

’’Oh, iya. Jenengmu sa­pa?’’

’’Paitun.’’

’’Ah, ra percaya aku. Cah kutha kok jenenge Paitun. Ah, nyemoni. Neng desaku wae arang-arang cah wadon nganggo jeneng kaya ngono kuwi. Kang pasaran ya bangsa­ne: Sri, Eni, Yayuk, Endang, Nanik, Putri, Rina, lan sapi­turute.’’

’’Percaya apa ora dudu u­rusanku. Hak sampeyan. Ning rak ora bakal klakon sampe­yan ngundang aku nganggo jeneng saliyane kang wis takkandhakake kuwi. Perkara je­neng wae kok diurus.’’

’’Hhmmmnzstsnm…! Mes­thi awakmu kuwi ora asli kutha kene. Genah yen paling-paling ya wong neneka kaya aku iki, wong kang kendhang saka karang-padesan. Mung wae aku kalah dhisik. Iya pa ra?!’’

’’Yen ra percaya, iki lho, ka-te-pe-ku.’’

’’Ah, kuwi rak mung gawe­yane manungsa.’’

’’Ya uwis. Upama ra perca­ya tenan, aku ya ra bakal pa­theken.’’

’’Jajal, yen pancen awak­mu asli kene, aku jaken nyang omahmu, kenalna aku karo wong tuwamu.’’

’’Ora bisa. Wong arep minggat wae kangelan ngerah lim­pene, kok diejak bali mulih.’’

’’Lho, awakmu mau ming­gat, ta!!’’

Dheweke ora wang­sulan. Mung banjur ndhing­kluk. Sajak ana kang lagi di­pikirake, ana kang lagi di­enam sajroning pikire. Aku o­ra bisa piye-piye saliyane ngumbar dheweke mikirake perkara kang aku ya blas ora ngerti. Mesakake. Ibu lan ba­pake mesthi kaya kucing kobong buntute olehe nggoleki anake kang wis dadi prawan ke­mambung iki. Ah, ora kena takpekak, aku ya katut melu mbayangake apa kang lagi wae kedadeyan ing kulawargane, nganti dheweke minggat; tega ninggalake wong-wong kang kudune pa­ling ditresnani.

Olehe nganti gelem ming­gat kuwi pantese mentas di­sengeni wong tuwane. Ning yen katitik saka pacakane kang sarwa prasaja, pantese dheweke ora duwe bakat di­sengeni wong tuwa. Solah-­bawane, pantese dheweke ya ora tau nyel-nyelan.
Apa mentas brantayuda karo sedulure kang wis padhadene dadi prawane? Lha, iki lagi klebu nalar, jalaran saiki pancen lagi usume rebutan pacar. Kamangka yen wis ke­bentus perkara siji kuwi, ja­gad pancen bisa dadi peteng dhedhet. Dhedhet lelimengan. Jagad bisa dadi sagodhong rambutan. Ah, mesakake dheweke. Jan mesakake. Ning, a­pa kang bisa taktindakake?

’’Sampeyan sida bali mu­lih?’’ pitakone ngagetake. ’’Aku melu.’’

’’Lhoo!’’

’’Entuk pa ora?!’’

’’Nek entuke ki, ya entuk­entuk wae. Ning, piye yen mengko malah aku kang kena perkara merga kedakwa mla­yokake awakmu? Kamangka awakmu mesthi ora nggawa surat-surat ganep kang ngesahake olehmu minggat iki. Lan isih akeh maneh bab kang kena takgawe alasan, manawa senajan aku ora ka­botan mbokeloni, panggah kurang prayoga yen melu a­ku menyang ndesa. Upama­ne: ing desaku mengko awakmu mesthi kadhe­men. Yen arep adus kudu mlaku rong kilo adohe, ka­thik isih kudu antri. Aduse neng belik ora ana aling­-alinge. Mulane aduse wong wadon kaya awakmu kuwi, ben aja isin, yen esuk kudu sadurunge padhang, yen sore ngenteni surup pisan. Lha, ing wektu-wektu kaya ngo­no kuwi adheme ora jamak. Kamangka prawan kaya awakmu kuwi yen arang-arang a­dus ya ora becik. Sejene ngo­no, awakmu apa doyan sega thiwul; sega kang digawe saka kangkong? Mulane…’’

’’Pokoke aku melu, yen sampeyan ra kabotan.’’

’’Wahh!!’’

’’Mengko yen digoleki wong tuwamu?!’’

’’Ah, wong tuwaku ora ba­kal kelangan.’’

’’Lho.’’

’’Wis ta, pokoke aku sida melu. Melu sampeyan!’’

’’Lha, yen kang nggo­leki pacarmu??’’

Dheweke ndhingkluk ma­neh. Genah yen pangrasane kesodhog tembung kang lagi wae takucapake. Lho, rak tenan ta? Ora luput panggraitaku. Dheweke mentas rebutan pacar karo sedulure. Saora-orane mesthi jibeg pi­kire amarga barang gawat kuwi. Mesakake! Jan mesak­ake tenan! Wis suwe anggon­ku mesakake marang kahananku dhewe. Ning dheweke lu­wih mesakake. Ndeleng kaha­nane kaya ngono kuwi, sapa kang ora banjur thukul rasa welase? Kaya kang lagi taka­lami iki. Nganti rasa welasku ngluwihi takeran kang sak­mesthine. Dumadakan aku wis katut ndhingkluk. Meh wae, yen ora ndang takgawe ndhelak, eluhku ceblok. Ah, aku wong lanang kok. Ora pantes nangis!

Takranggeh pundhake, takjejegake. Takpandeng mripate kanthi pitakon kang angel yen taklesanake. Uga kaya ngono kang ditindakake. Alukang pangrasane nyatane banjur bisa njarwakake sasmi­taku.
’’Aku ora duwe pacar. Yen bojo, upama aku ora sida minggat iki, wulan ngarep iki aku wis kudu du­we...!’’

Pitakon sajrone batinku ungkel-ungkelan, nunjang palang, nalika dheweke me­neng sawatara. Kaya la­gi nglari ukara-ukara kang ing mbatine manggon banget jerone. Upama ora takempet, aku wis kaya wartawan ngu­ber pawarta lagi nemokake sumber. Ben longgar olehe bakal ngetokake uneg-unege. Yen bola-bali taktakoni harak malah ora bisa tharik­-tharik kaya kang wis dienam sajroning batine, olehe ngetokake uneg-uneg kuwi.

’’Mung emane, bakal bojoku kuwi, kangmasku dhewe. Oh, iya, sampeyan mau rak durung ngerti ta, la­rah-larahe critaku iki?’’ Me­neng sawatara, njur bacute, ’’Aku iki rak a­sale biyen bocah yatim, kang dipundhut bapak-ibu saka ru­mah sakit paling gedhe ing kutha iki. Wong tuwaku kang satemene, embuh sapa, senajan bapak-ibu ya ora ngerti. Aku dhewe, olehku ngerti bab iki ya durung suwe, sa­bubare kangmas mblakakake kersane yen aku arep diepek dhewe kuwi. Ngono kuwi cri­tane, ning aku ora bisa nam­pa. Ing pangrasaku bapak-ibu kuwi ya bapak ibuku, lan kangmas kuwi ya kangmasku. Senajan kahanan kang satemene ora kaya ngono, ning, ana ing panganggepku, bapak-ibu kuwi ngluwihi wong tuwaku dhewe. Rumangsaku aku ya wis cukup ngabekti marang penjenengane kaya dene nga­bektine anak marang wong tuwane. Ya mung ing perka­ra siji iki, tenan, aku ora bisa nglakoni. Ya kuwi kang markake aku minggat. Ning, sampe­yan ora perlu kuwatir yen aku ora duwe surat kete­rangan kang ganep. Kabeh wis takgawa, amrih lancare lakuku.’’

’’Sik, ta! Masmu kuwi sa­pa jenenge?’’

’’Danu. Ganepe, Danu Su­prayoga.’’

’’Ko sik! Alamate omah­mu?’’

’’Lho!! Mengko gek sam­peyan arep nglapurake aku?!’’

’’Ora!’’

’’Tenaaann??’’

’’Tenan!’’

’’Sumpahh??’’

’’Sumpah!!’’

’’Demi Allah??’’

’’Ya uwis, tak kandhakake. Ning tenan lho, iki patohane nyawa. Jalan Imam Bonjol nomer pitulikur.’’

Lap! Tratap! Piye nggon­ku ora kaget? Genah mase kuwi tibake isih kancaku dhe­we. Danu kuwi bocahe gagah ­prakosa. Neng kampus biyen, angger ana kegiyatan mesthi a­na dheweke. Mung kang nyo­long pethek yakuwi olehe ke­laduk alim yen adhep-adhep­an karo cewek. Eee, tibake…! Mula ya sarjanane wae ku­mlod. Lha, wong nyatane ana kang ngurubake sema­ngate! Eman, akhire mesak­ake! Wis meh ana telung ta­un nggonku ora ketemu dhe­weke.

Neng njero bis takumbar wae dheweke nglipus ing pangkonku. Sajake pancen lagi ke­sel lair-batin. ’’Danu, aku du­du Dasamuka,’’ pambengoke batinku. Lan marang kulawarga kang ana ndesa, ’’Iki lho, panjaluk kuwi wis takleksanani. Mung wae, bocahe dhewe durung taktari. Man­dhak kepengin duwe mantu saka kutha wae kok nganti kaya nyidham!’’

Sajake aku pancen bakal bisa nresnani dheweke, kan­thi tresna kang metu saka prenthuling atiku dhewe. Lha, Danu?! Ah, rasane jagad mung kari sagodhong ram­butan.

Bareng wis ganep seming­gu olehe ana ndesa:

’’Piye, krasan?’’

’’Krasan. Krasan banget.’’

’’Nganti kapan?’’

’’Nganti kapana wae.’’

’’Panggah krasan??’’

’’Panggah krasan!’’

’’Tennaan…..??’’

’’Tenan.’’

’’Sumpah??’’

’’Sumpah!’’

’’Demi cinta??’’

Dheweke meneng wae. Aku wis ngerti wangsul­ane.
Gegodhongan padha go­grog kasempyok angin ketiga dawa. Mung uwit siji kuwi kang malah saya angrembu­yung. Kembange padha me­kar, ambabar ganda arum. Ya kuwi uwit sajrone atiku kang selot ngrembuyung lan mrambat tekan atine! []


Dhangkluthuk, 1987
Tau kamot ing majalah Jaya Baya